Σύμφωνα με την μεγάλη Αμερικανική μελέτη «Adult Change in Thought Study» (μελέτη μεταβολής της σκέψης των ενηλίκων) που δημοσιεύτηκε πριν λίγα 24ωρα, η χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης του καταρράκτη μειώνει αισθητά τον κίνδυνο ανάπτυξης άνοιας κατά ποσοστό 30%.
Η μελέτη που διήρκησε 24 έτη, από το 1994 έως το 2018, παρακολούθησε την εξέλιξη περισσότερων από 3000 ατόμων. Όσοι περιλήφθηκαν στην μελέτη διαγνωστήκαν με καταρράκτη, είτε στην έναρξη, είτε κατά την διάρκεια. Κανείς δεν είχε σημεία άνοιας όταν ξεκίνησε η μελέτη. Μέχρι το τέλος της μελέτης 853 από τους 3038 ανέπτυξαν άνοια (οι 709 λόγω της νόσου Alzheimer). Παρόλο που όλοι είχαν διαγνωσθεί με καταρράκτη, μόνο το 45% υποβλήθηκε σε χειρουργική επέμβαση. Οι μελετητές κατέληξαν, αφού απέκλεισαν όλους τους άλλους συσχετιζόμενους παράγοντες, ότι η χειρουργική επέμβαση αφαίρεσης του καταρράκτη μείωσε κατά 30% τον κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου.
Ο οφθαλμίατρος χειρουργός Αθανάσιος Βακάλης MD, εκλεγμένος πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ελληνικών Οφθαλμολογικών Εταιρειών και επιστημονικός διευθυντής του τμήματος Χειρουργικής Υαλοειδούς, Αμφιβληστροειδούς και Ωχράς κηλίδας του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας & Μικροχειρουργικής Ophthalmica στη Θεσσαλονίκη μας εξηγεί:
«O καταρράκτης είναι μία από τις πιο συχνές οφθαλμικές παθήσεις, η οποία εκδηλώνεται με την φυσιολογική γήρανση (γεροντικός καταρράκτης). Στην πραγματικότητα ο καταρράκτης είναι η θόλωση του φυσικού, κρυσταλλοειδούς φακού του οφθαλμού, ο οποίος βρίσκεται πίσω από την ίριδα. Μέσα από αυτόν τον φακό, o οποίος υπό φυσιολογικές συνθήκες είναι διαυγής, περνούν οι ακτίνες φωτός για να οδηγηθούν τελικά στον αμφιβληστροειδή (οπίσθιος χιτώνας του οφθαλμού) για την αποτύπωση της οπτικής πληροφορίας. Με την πάροδο των ετών, ο κρυσταλλοειδής φακός χάνει την αρχική του σύσταση – διαύγεια και θολώνει με αποτέλεσμα να θολώνει αναπόφευκτα και η όραση. Ο καταρράκτης κάνει την εμφάνισή του συνήθως μετά τα 60 έτη, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν είναι δυνατόν να εμφανιστεί νωρίτερα ή και αργότερα. Μπορεί να διαγνωστεί πολύ εύκολα με μια απλή κλινική οφθαλμολογική εξέταση ρουτίνας.
Τα πιο γνωστά συμπτώματα του καταρράκτη που επηρεάζουν τις καθημερινές δραστηριότητες των ασθενών είναι: θολή – θαμπή όραση, εξασθενημένη χρωματική αντίληψη (ξεθώριασμα), ελάττωση της ευαισθησίας της αντίθεσης (contrast sensitivity), λάμψεις ή αντανακλάσεις γύρω από αντικείμενα, άλως (φωτοστέφανα), δυσκολία στη νυχτερινή οδήγηση.
Στην πραγματικότητα, η μόνη αποτελεσματική αντιμετώπιση του καταρράκτη είναι η χειρουργική επέμβαση, με περισσότερο διαδεδομένη στην εποχή μας την επιτυχημένη τεχνική της φακοθρυψίας (phacoemulsification), χωρίς γενική αναισθησία (με σταγόνες) και χωρίς ανάγκη νοσηλείας του υποψηφίου. Κατά τη διάρκεια της επέμβασης ο θολός κρυσταλλοειδής (φυσικός) φακός του ματιού κατακερματίζεται (θρυμματίζεται), αναρροφάται με ειδικό τρόπο και την θέση του παίρνει ένας τεχνητός ενδοφθάλμιος φακός που ονομάζεται ενδοφακός (εμφύτευμα από ακρυλικό).
Μέχρι σήμερα δεν υπήρχε κανένας γνωστός τρόπος να τροποποιήσουμε την εξέλιξη της άνοιας και της νόσου Alzheimer, πέρα από την μικρή επίδραση που γνωρίζουμε ότι έχει η δίαιτα και η άσκηση. Υπήρχε από καιρό η υποψία ότι η μείωση των αισθητηριακών ερεθισμάτων όπως η όραση και η ακοή παίζουν ρόλο στην ανάπτυξη άνοιας, αλλά υπήρχαν περιορισμένα στοιχεία γι’ αυτό. Μετά τη δημοσίευση της συγκεκριμένης μελέτης, που δείχνει μια τόσο ισχυρή συσχέτιση μεταξύ του καταρράκτη και της νόσου, αλλάζει σημαντικά ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τις επιπτώσεις του καταρράκτη στην ζωή του ατόμου. Φαίνεται πλέον, ότι επηρεάζεται πολύ σημαντικά, όχι μόνο η όραση, αλλά και η γνωσιακή λειτουργία.
Εξαιρετικά σημαντικό λοιπόν κρίνεται στο εξής, όταν γίνεται η διάγνωση του καταρράκτη και υπάρχει διστακτικότητα από τον ασθενή στην αφαίρεσή του, να εξηγείται λεπτομερώς ότι μπορεί να υπάρχουν κι άλλες επιπτώσεις εκτός από την αναπόφευκτη πτώση της όρασης».
Sources:
https://jamanetwork.com/journals/jamainternalmedicine/fullarticle/2786583
https://www.sciencedaily.com/releases/2021/12/211206113004.htm
https://www.medpagetoday.com/neurology/dementia/96019
https://www.physiciansweekly.com/cataract-surgery-linked-to-lower-risk-of-dementia/
https://thedailyguardian.com/study-finds-cataract-surgery-associated-with-lower-dementia-risk/