Τι είναι η δακρυοασκορινοστομία (DCR);
Πρόκειται για μια επέμβαση με στόχο τον σχηματισμό ενός νέου περάσματος μεταξύ του συστήματος παροχέτευσης δακρύων του ματιού και της μύτης, όταν υπάρχει απόφραξη του ρινοδακρυϊκού πόρου. Ενδέχεται να αντιμετωπίσετε δακρύρροια (μάτια που λιμνάζουν) ή επαναλαμβανόμενες λοιμώξεις, όταν το σύστημα παροχέτευσης δακρύων είναι στενό ή μπλοκαρισμένο.
Γιατί μπορεί να μη λειτουργεί το σύστημα παροχέτευσης δακρύων;
Σε μερικούς ανθρώπους, το σύστημα παροχέτευσης των δακρύων εμποδίζεται ή μπλοκάρεται από επαναλαμβανόμενες μολύνσεις. Μπορεί να υποστεί βλάβη από κάποιον τραυματισμό ή μετά από χειρουργική επέμβαση στα βλέφαρα ή στη μύτη. Ένας παράγοντας που συμβάλλει στη στένωση του συστήματος παροχέτευσης δακρύων μπορεί να είναι η ηλικία. Συχνά η αιτία της απόφραξης είναι άγνωστη.
Πώς λειτουργεί κανονικά το σύστημα παροχέτευσης δακρύων (δακρυϊκή συσκευή);
Τα δάκρυα είναι σημαντικά για τη λίπανση της εξωτερικής επιφάνειας του ματιού και απλώνονται ομοιόμορφα χάρη στον βλεφαρισμό. Κατά τη διάρκεια του βλεφαρισμού τα δάκρυα μεταφέρονται στην έσω γωνία του ματιού απ’ όπου και αποχετεύονται.
Η δακρυϊκή συσκευή παροχέτευσης των δακρύων ξεκινά από 2 μικρά στόμια, τα δακρυϊκά σημεία, που βρίσκονται στο χείλος του άνω και του κάτω βλεφάρου. Τα δάκρυα, στη συνέχεια, μέσω των δακρυϊκών σωληναρίων και του ρινοδακρυϊκού πόρου καταλήγουν στη μύτη.
Πάρα πολύ σημαντικό ρόλο στη διαδικασία παροχέτευσης των δακρύων παίζει ο μυϊκός τόνος των βλεφάρων που αποτελεί τον σημαντικότερο παράγοντα της δακρυϊκής αντλίας, βοηθώντας τα δάκρυα να εισέλθουν στη δακρυϊκή συσκευή.
Η πιο κοινή θέση της απόφραξης – στένωσης είναι ο ρινοδακρυϊκός πόρος. Αυτό μπορεί να παρακαμφθεί – ξεπεραστεί με μια επέμβαση (by – pass) που ονομάζεται δακρυοασκορινοστομία (dacryocystorhinostomy ή DCR).
Τι ακριβώς περιλαμβάνει η επέμβαση;
Κατά τη διάρκεια της δακρυοασκορινοστομίας (DCR), ανοίγεται μια δίοδος παροχέτευσης των δακρύων, παρακάμπτοντας την απόφραξη (στένωση), έτσι ώστε τα δάκρυα να μπορούν να φτάσουν στη μύτη. Υπάρχουν 2 προσεγγίσεις στη χειρουργική επέμβαση δακρυοασκορινοστομίας (DCR): εξωτερική DCR (μέσω του δέρματος στο εξωτερικό της μύτης) και ενδοσκοπική DCR (χρησιμοποιώντας ειδική κάμερα στο εσωτερικό της μύτης). Δεν είναι όλοι οι υποψήφιοι κατάλληλοι και για τους 2 τύπους προσέγγισης και ο ειδικός οφθαλμίατρος χειρουργός θα συζητήσει τις συγκεκριμένες επιλογές μαζί σας.
Η επέμβαση διαρκεί περίπου 1 ώρα και μπορεί να γίνει με τοπική αναισθησία και μέθη ή γενική αναισθησία. Μπορεί να χρειαστείτε 1 διανυκτέρευση σε κλινική ή σε νοσοκομείο μετεγχειρητικά, ωστόσο, στις περισσότερες των περιπτώσεων, αυτό δεν απαιτείται.
Εξωτερική δακρυοασκορινοστομία (μέσω του δέρματος)
Η συγκεκριμένη επέμβαση πραγματοποιείται μέσω μιας μικρής τομής – κοπής (περίπου 1 cm) στο δέρμα, στο σημείο της μύτης σας, όπου ένα ζευγάρι γυαλιών θα στηριζόταν. Έπειτα, δημιουργείται μια τρύπα μέσω του οστού. Ο δακρυϊκός σάκος συνδέεται στη συνέχεια με την εσωτερική επιφάνεια της μύτης, επάνω από το επίπεδο της απόφραξης. Στο πλαίσιο της διαδικασίας, μικροί σωλήνες από σιλικόνη τοποθετούνται μέσα στη μύτη, έως ότου λάβει χώρα η επούλωση και συνήθως αφαιρούνται μετά από 6 – 8 εβδομάδες. Θα έχετε μερικά μικρά ράμματα στο σημείο της τομής στη μύτη, που χρειάζονται περίπου 3 – 4 εβδομάδες για να διαλυθούν και να πέσουν.
Η πιθανότητα αυτής της επέμβασης να βελτιώσει την οφθαλμική σας κατάσταση είναι περίπου 90 – 95%.
Εσωτερική (ενδοσκοπική) δακρυοασκορινοστομία (μέσω της μύτης)
H ενδοσκοπική δακρυοασκορινοστομία είναι μια ελάχιστα επεμβατική διαδικασία η οποία μοιάζει πολύ με την εξωτερική DCR. Δεν υπάρχει καμία τομή στο δέρμα και καμία ουλή μετεγχειρητικά. Η πρόσβαση πραγματοποιείται από το ρουθούνι σας, χρησιμοποιώντας μια μικροσκοπική κάμερα (ενδοσκόπιο) και η απόφραξη παρακάμπτεται, όπως περιγράφεται παραπάνω.
Στο τέλος της επέμβασης τοποθετούνται πολύ μικρά σιλικονούχα σωληνάκια στο εσωτερικό του νέου πόρου, ώστε να αποτραπεί η απόφραξή του, όσο διαρκεί η επούλωση. Τα σωληνάκια αυτά αφαιρούνται μετά από διάστημα 6 – 8 εβδομάδων, όπως και στην εξωτερική DCR. Το πλεονέκτημα αυτής της τεχνικής είναι ότι δεν υπάρχει εξωτερική ουλή (πληγή), αλλά υπάρχει μια χαμηλότερη πιθανότητα βελτίωσης των συμπτωμάτων σας (85 – 90%), επειδή η οπή (τρύπα) στο οστό δεν είναι συνήθως τόσο μεγάλη.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι αυτού του τύπου επέμβασης;
- Αιμορραγία από τη μύτη
- Μώλωπες στα βλέφαρα
- Μόλυνση (φλεγμονή)
- Σχηματισμός ουλών (εξωτερική DCR)
- Επανάληψη των συμπτωμάτων (δακρύρροια)
Τι ακριβώς να περιμένω μετά την επέμβαση;
Μετά τη χειρουργική επέμβαση μπορεί να αντιμετωπίσετε μικρή αιμορραγία από τη μύτη σας. Είναι κάτι φυσιολογικό και συνήθως σταματά μετά από μερικές ώρες. Εάν υπάρχει σημαντική αιμορραγία, εφαρμόστε μια παγοκύστη στη μύτη σας. Εάν η αιμορραγία δεν μπορεί να ελεγχθεί, επικοινωνήστε άμεσα με τον ιατρό σας.
Θα έχετε κάποιους μώλωπες και πρήξιμο γύρω από το μάτι σας ή το σημείο της επέμβασης. Σε μερικούς ανθρώπους οι μώλωπες μπορεί να είναι έντονοι και χρειάζονται αρκετές εβδομάδες για να υποχωρήσουν. Θα σας χορηγηθούν ειδικές οφθαλμικές σταγόνες και ρινικό σπρέι μετεγχειρητικά για να βοηθήσετε το πρήξιμο να ηρεμήσει. Εάν αισθανθείτε πόνο, πάρτε παρακεταμόλη ή κωδεΐνη. Αποφύγετε την ασπιρίνη ή την ιβουπροφαίνη για 2 εβδομάδες, καθώς είναι πιθανό να αυξήσουν τον κίνδυνο αιμορραγίας.
Είναι συνηθισμένο να έχετε ακόμη ένα υδατώδες (με δακρύρροια) μάτι για λίγες εβδομάδες μετά την επέμβαση, μέχρι το πρήξιμο και η φλεγμονή αποκατασταθούν και τα σωληνάκια αφαιρεθούν. Τα σωληνάκια δεν βοηθούν στην παροχέτευση, καθώς δεν διαθέτουν κανάλι παροχέτευσης μέσω εκείνων. Χρησιμοποιούνται για να αποτρέψουν το κλείσιμο του νέου πόρου, όσο πραγματοποιείται η επούλωση μετά την επέμβαση. Ενδέχεται να παρατηρήσετε βελτίωση στα συμπτώματά σας μέσα σε λίγες εβδομάδες μετεγχειρητικά ή μόνο όταν αφαιρεθούν τα σωληνάκια.
Μετά τη συγκεκριμένη χειρουργική τεχνική, επειδή θα υπάρχει ένα ανοιχτό κανάλι (αγωγός) μεταξύ των βλεφάρων και της μύτης, μερικοί άνθρωποι διαπιστώνουν ροή αέρα στο μάτι τους όταν φυσούν τη μύτη τους. Αυτό δεν είναι επιβλαβές και μπορεί να περιοριστεί πιέζοντας ένα δάχτυλο στη γωνία του ματιού όταν φυσάτε τη μύτη σας.
Η πρώτη επανεξέταση πραγματοποιείται στις εγκαταστάσεις μας, 1 με 2 εβδομάδες μετά την επέμβαση, όπου θα αφαιρεθούν πιθανώς εναπομείναντα ράμματα και θα γίνει ενδοσκοπικός έλεγχος της ρινικής κοιλότητας. Η δεύτερη μετεγχειρητική επίσκεψη θα γίνει σε 6 – 8 εβδομάδες, ώστε να αφαιρεθούν τα σωληνάκια σιλικόνης.
Υπάρχουν τυχόν περιορισμοί μετά τη χειρουργική επέμβαση;
Μετά την επέμβαση οργανώστε ένα ήσυχο βράδυ στο σπίτι σας. Σας συμβουλεύουμε να μην οδηγήσετε, να μη χειριστείτε μηχανήματα ή συσκευές, να μην πιείτε αλκοόλ, να μην πάρετε ηρεμιστικά φάρμακα για 24 ώρες. Θα ήταν καλό να κοιμηθείτε με 1 η 2 μαξιλάρια κάτω από το κεφάλι σας για τις πρώτες νύχτες. Τα ζεστά τρόφιμα και ποτά θα πρέπει να αποφευχθούν έως και 48 ώρες μετά την επέμβαση, καθώς είναι πιθανό να προκαλέσουν αιμορραγία από τη μύτη.
Μην φυσάτε και μην ακουμπάτε τη μύτη σας για 1 εβδομάδα μετά τη χειρουργική επέμβαση. Εάν φτερνιστείτε, προσπαθήστε να το κάνετε από το στόμα και όχι από τη μύτη σας. Αποφύγετε οποιαδήποτε επίπονη δραστηριότητα, γυμναστική, σπορ ή κολύμπι για δύο εβδομάδες.
Ευάγγελος Λοκοβίτης MD, FEBOphth
Χειρουργός Οφθαλμίατρος
Ειδικός στη Χειρουργική Βλεφάρων,
Δακρυϊκής Συσκευής & Οφθαλμικού Κόγχου
[email protected]