Τι είναι η οπή ωχράς;
Το κεντρικό τμήμα του φωτοευαίσθητου αμφιβληστροειδούς χιτώνα, στο οπίσθιο τμήμα του οφθαλμού, ονομάζεται ωχρά κηλίδα και είναι το σημείο στο οποίο εστιάζεται το φως όταν κοιτάζουμε ένα αντικείμενο. Η ωχρά κηλίδα είναι υπεύθυνη για την κεντρική, ευκρινή μας όραση (αναγνώριση λεπτομερειών), καθώς και για την αντίληψη των χρωμάτων.
Η οπή της ωχράς είναι ένα μικρό σχίσιμο (έλλειμμα) στην περιοχή της ωχράς κηλίδας. Όταν αυτό συμβεί, η όραση γίνεται θολή και παραμορφωμένη στο κέντρο του οπτικού μας πεδίου. Σχετίζεται κυρίως με την ηλικία και προσβάλλει συνήθως άτομα άνω των 60 ετών. Οι οπές της ωχράς χαρακτηρίζονται από 5 στάδια (0 – 4), ανάλογα με τη διάμετρο και με το αν είναι μερικού ή ολικού πάχους. Όσο μεγαλύτερο το στάδιο, τόσο χειρότερη η όραση. Μελέτες δείχνουν ότι οι γυναίκες προσβάλλονται περισσότερο σε σχέση με τους άνδρες.
Τι προκαλεί την οπή ωχράς;
Η οπή της ωχράς σχετίζεται με την εκφύλιση του υαλοειδούς που είναι το ζελέ που γεμίζει το 80% του εσωτερικού του ματιού. Το υαλοειδές σώμα φυσιολογικά είναι κολλημένο στον αμφιβληστροειδή, ωστόσο καθώς μεγαλώνουμε συσπάται, έλκει την επιφάνεια του αμφιβληστροειδούς και μερικές φορές προκαλεί μία ρωγμή στην ωχρά κηλίδα, την οπή ωχράς. Σπανιότερα οπή ωχράς μπορεί να εμφανιστεί σε άτομα με υψηλή μυωπία, μετά από τραύμα, ή σε ασθενείς με χρόνιες οφθαλμικές παθήσεις, όπως η διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια.
Ποια είναι τα συμπτώματα της οπής της ωχράς;
Ο ασθενής αντιλαμβάνεται την οπή σαν θόλωση της όρασης με παραμόρφωση των αντικειμένων και σε πιο προχωρημένα στάδια σαν μια μαύρη σκιά στο κέντρο του οπτικού πεδίου (τυφλό σημείο – κεντρικό σκότωμα). Η αντίληψη των χρωμάτων είναι μειωμένη. Όταν η πάθηση επηρεάζει την όραση μόνο στο ένα μάτι, αυτή μπορεί να περάσει απαρατήρητη από τον ασθενή εξαιτίας της καλής όρασης του άλλου ματιού (αλληλοεπικάλυψη οπτικών πεδίων). Γι’ αυτό τον λόγο πολλές φορές το πρόβλημα ανακαλύπτεται σε τυχαία οφθαλμολογική εξέταση. Εφόσον η οπή αφεθεί ανεξέλεγκτη χωρίς επέμβαση, η όραση προοδευτικά μειώνεται και στο τέλος χάνεται τελείως η κεντρική όραση και παραμένει λειτουργική μόνο η περιφερική.
Πώς ακριβώς αντιμετωπίζεται η οπή της ωχράς;
Από τη στιγμή που θα σχηματιστεί οπή ωχράς ολικού πάχους, υπάρχει απόλυτη ένδειξη για χειρουργείο. Η οπή ωχράς θεραπεύεται με χειρουργική επέμβαση, η οποία ονομάζεται οπίσθια υαλοειδεκτομή (βιτρεκτομή). Δεν είναι επώδυνη και εκτελείται υπό τοπική αναισθησία. Διαρκεί περίπου 30 – 40 λεπτά. Η συγκεκριμένη τεχνική περιλαμβάνει την αφαίρεση του υαλοειδούς (ζελέ), σε συνδυασμό με την έγχυση μιας μεγάλης φυσαλίδας αερίου στο εσωτερικό του ματιού για να κλείσει η οπή. Το ποσοστό επιτυχίας του χειρουργείου εξαρτάται από τη χρονιότητα και το μέγεθος της οπής, ωστόσο για τις περισσότερες περιπτώσεις είναι πάνω από 90%.
Μετεγχειρητικές οδηγίες και αποτελέσματα
Προκειμένου να επιτευχθεί το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, ο χειρουργημένος θα πρέπει μετεγχειρητικά να αποφεύγει την ανάσκελη θέση για 5 – 7 ημέρες κι επιπλέον θα πρέπει να μην ταξιδέψει με αεροπλάνο ή να ανεβεί σε μεγάλο υψόμετρο (από την επιφάνεια της θάλασσας), για όσο καιρό το αέριο θα υπάρχει μέσα στο μάτι. Είναι σημαντικό το αέριο να βρίσκεται σε διαρκή επαφή με την ωχρά κηλίδα. Προοδευτικά θα απορροφάται από τον οφθαλμό και θα αντικατασταθεί από υγρό που παράγει το ίδιο το μάτι.
Η όραση θα είναι πολύ θολή τουλάχιστον για δύο εβδομάδες μετά την επέμβαση. Εξαιτίας του αερίου ο χειρουργημένος θα βλέπει μια μεγάλη «μαύρη μπάλα» να καλύπτει τμήμα του οπτικού του πεδίου και να εμποδίζει την κεντρική όραση. Αυτή η «μαύρη μπάλα» θα κινείται σύμφωνα με τις κινήσεις του ματιού και βαθμιαία θα γίνεται μικρότερη. Η τελική όραση, μετά από μια επιτυχημένη χειρουργική επέμβαση, σαφώς αναμένεται να είναι πολύ καλύτερη σε σχέση με την προεγχειρητική, ωστόσο μπορεί να απαιτούνται έως και έξι μήνες για να επιτευχθεί η αποκατάσταση.
Σόλων Αστεριάδης FRCS
Χειρουργός Οφθαλμίατρος
Ειδικός στη Χειρουργική Αμφιβληστροειδούς και Ωχράς Κηλίδας
[email protected]