Τι είναι;
Τι ακριβώς είναι ο κερατόκωνος και πότε εμφανίζεται;
Ο κερατόκωνος (keratoconus) είναι μια οφθαλμική κατάσταση στην οποία η φυσιολογική δομή – σχήμα του κερατοειδούς χιτώνα σταδιακά λεπταίνει, δημιουργώντας έναν κωνικού τύπου κερατοειδή (φανταστείτε το όπως ένα ‘βυζούνι’ σε λάστιχο αυτοκινήτου που χτύπησε δυνατά σε κάποια ανωμαλία του δρόμου). Η εξελισσόμενη λέπτυνση του κερατοειδούς επιδρά στην ποιότητα της όρασης. Τις περισσότερες φορές προσβάλλει και τους 2 οφθαλμούς (αμφίπλευρα) και σε προχωρημένο στάδιο είναι εφικτό να εντοπιστεί ακόμα και με γυμνό οφθαλμό (χωρίς μικροσκόπιο).
Η διαταραχή συνήθως κάνει την εμφάνισή της σε νεαρούς ενήλικες και επηρεάζει τα πιο παραγωγικά χρόνια της ζωής ενός ανθρώπου. Στα αρχικά στάδια χαρακτηρίζεται σαν προοδευτικώς εξελισσόμενος ανώμαλος αστιγματισμός που προσωρινά μπορεί να διορθωθεί με γυαλιά. Στη συνέχεια η πάθηση μπορεί να συνοδεύεται από μέτρια αλλά και σοβαρή πτώση της οράσεως.
Αίτια
Ποιος αποκτά κερατόκωνο;
Μια από τις βασικές αιτίες, χωρίς αυτό να έχει αποσαφημιστεί πλήρως, είναι η κληρονομικότητα. Έχει διαπιστωθεί ότι o κερατόκωνος εμφανίζεται σε 1 από 2000 άτομα στο γενικό πληθυσμό. Αρχικά διαγιγνώσκεται σε νέους ανθρώπους στην εφηβεία ή στην αρχή της ενήλικης ζωής. Έχει βρεθεί σε όλες τις χώρες του κόσμου και γενικότερα δεν έχει γεωγραφική, πολιτισμική ή κοινωνική εντόπιση.
Ο κερατοειδής είναι θα λέγαμε το ‘παράθυρο’ του οφθαλμού, γιατί είναι υπεύθυνος για τη διάθλαση του φωτός που φτάνει στον οφθαλμό. Επομένως, ανωμαλίες και τραυματισμοί στον κερατοειδή επηρεάζουν τον τρόπο που κυριολεκτικά βλέπουμε τον κόσμο και καθιστούν δύσκολη την πραγματοποίηση απλών εργασιών, όπως η οδήγηση, η παρακολούθηση τηλεόρασης ή η ανάγνωση ενός βιβλίου. Ο κερατόκωνος μπορεί να εξελίσσεται για περισσότερα από 20 χρόνια, ενώ κάθε οφθαλμός μπορεί να επηρεάζεται διαφορετικά.
Συμπτώματα
Βασικά συμπτώματα:
Τα κυριότερα συμπτώματα της νόσου είναι:
- φωτοφοβία (φωτοευαισθησία)
- παραμορφωμένη όραση
- θολή όραση
- μείωση οπτικής οξύτητας
Τρόποι αντιμετώπισης
Τρόποι αντιμετώπισης:
- γυαλιά ή και φακοί επαφής: χρησιμοποιούνται στα αρχικά στάδια της νόσου, κυρίως για να αποκαταστήσουν τα διαθλαστικά σφάλματα (π.χ. μυωπία ή ανώμαλος αστιγματισμός). Όμως ενώ η πάθηση εξελίσσεται, σύντομα τέτοια μέσα αποδεικνύονται αναποτελεσματικά. Ένας μεγάλο ποσοστό ασθενών κάνουν χρήση ημίσκληρων ή σκληρών ημιδιαπερατών κερατοκωνικών φακών για χρόνια
- ICRS – Intrastromal Corneal Ring Segments: εισαγωγή ενδοστρωματικών κερατοειδικών δακτυλίων. Η μέθοδος ενίσχυε τη δομική ακεραιότητα του κερατοειδούς (ομαλοποίηση τοπογραφικής εικόνας), αποτρέποντας έτσι την περαιτέρω πτώση της οράσεως του κερατοκωνικού οφθαλμού
- Corneal Collagen Cross Linking (C3R/CXL): μια πρωτοποριακή θεραπεία με ενθαρρυντικά αποτελέσματα που χρησιμοποιεί φωτοσυνθετικούς παράγοντες, όπως η ριβοφλαβίνη (βιταμίνη Β12) και υπεριώδη ακτινοβολία UV-A (διασύνδεση κολλαγόνου με υπεριώδη ακτινοβολία – πολλαπλασιάζονται οι δεσμοί μεταξύ των δοκίδων κολλαγόνου του κερατοειδούς και ισχυροποιείται έτσι η αντοχή-στιβαρότητά-σκληρότητά του)
- μεταμόσχευση κερατοειδούς (κερατοπλαστική) μερικού ή ολικού πάχους: όταν συναντάται περιστατικό με κερατόκωνο σε πολύ προχωρημένο στάδιο (όταν ο κερατοειδής ‘τρυπάει’ / ‘σχίζεται’ / ‘καταστρέφεται’)
Επιπρόσθετες ερωτήσεις
Επιπρόσθετες ερωτήσεις:
Είναι σύνηθες να χρησιμοποιούνται διαφορετικοί φακοί επαφής σε κάθε οφθαλμό;
Οι φακοί επαφής στοχεύουν στο να διατηρούν τη συμμετρία και στους δύο οφθαλμούς. Αυτό συνήθως απλοποιεί τη φροντίδα τους, οπότε αποφεύγονται και άλλες πιθανές καταστάσεις. Ωστόσο δεν είναι διόλου απίθανο να απαιτείται η εφαρμογή διαφορετικών φακών επαφής, ώστε να διατηρηθεί ένα ιδανικό αποτέλεσμα.
Έχει γίνει κάποια έρευνα σχετικά με την εφαρμογή των βλαστοκυττάρων του ασθενούς για τη δημιουργία κερατοειδούς;
Τέτοια έρευνα πράγματι είναι γνωστό πως λαμβάνει χώρα πολλά χρόνια τώρα και για τον κερατοειδή και έχει γίνει σημαντική πρόοδος στον χώρο του βιοσυνθετικού κερατοειδούς. Ωστόσο απέχουμε ακόμα από οποιασδήποτε πρακτική εφαρμογή.
Από τότε που φοράω RPG φακούς κοκκινίζουν οι οφθαλμοί μου, χρησιμοποιώ σταγόνες για την ερυθρότητα, αλλά επανέρχεται. Είναι φυσιολογικό;
Καταρχάς θα πρέπει να σταματήσετε τις σταγόνες που χρησιμοποιείτε γιατί περιέχουν αγγειοδιασταλτικές ουσίες (δηλαδή ουσίες που αυξάνουν το εύρος των αγγείων σας). Η λύση λοιπόν είναι η χρήση τεχνητών δακρύων, δίχως συντηρητικά. Οι οφθαλμοί θα νιώσουν μεγαλύτερη άνεση και επιπλέον θα αποφευχθεί η χρήση αγγειοδιασταλτικών ουσιών. Αξίζει να σημειωθεί ότι η ερυθρότητα σε χρήστες φακών GP είναι συχνά σημάδι της μη καλής ανοχής του φακού ή του ‘στεγνώματος’ του κερατοειδούς, γεγονός που επηρεάζει ασφαλώς την άνεση των φακών. Καλό θα ήταν να το συζητήσετε με το οφθαλμίατρό σας γιατί μια μικρή αλλαγή, όπως ένα καθάρισμα της επιφάνειάς τους, ένα άλλο υλικό φακού ή ένα νέο υγρό προστασίας των φακών μπορεί να λύσει το πρόβλημα. Τέλος να αναφερθεί ότι θα πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη και την έλλειψη δακρύων, αλλά και την περίπτωση της αλλεργίας στις πιθανές αιτίες της ερυθρότητας.
Υποτίθεται θα έκανα LASIK, αλλά ο ιατρός μου είπε πως επειδή η μητέρα μου είχε κερατόκωνο υπάρχει πιθανότητα να εμφανίσω και εγώ μετά την επέμβαση, παρότι οι οφθαλμοί μου είναι απολύτως υγιείς. Είναι αληθές;
Ο κερατόκωνος έχει γενετική βάση. Το να έχεις ένα γονέα που φέρει κερατόκωνο ασφαλώς αυξάνει τον κίνδυνο να αναπτύξεις κερατόκωνο ή να εμφανίσεις λέπτυνση του κερατοειδούς μετά από επέμβαση LASIK. Θα πρέπει βέβαια να έχεις υποκλινικά στοιχεία, τα οποία αναφέρονται από τον ιατρό.
Μπορεί η υψηλή πίεση να προκαλέσει ‘πάχυνση’ του ήδη λεπτού κερατοειδούς;
Ο κερατόκωνος είναι μια ποικιλόμορφη και ταυτόχρονα απρόβλεπτη νόσος. Πολλοί ασθενείς φέρουν ένα μέσο τύπο της διαταραχής και δεν εξελίσσεται δραματικά, ωστόσο δεν μπορεί να γίνει πρόβλεψη της εξέλιξής του για κάθε άτομο μεμονωμένα. Αξίζει να τονιστεί, πως εξαιτίας της ποικιλότητας της διαταραχής, μπορεί κανείς να έχει κερατόκωνο και στους δύο οφθαλμούς αλλά να είναι ηπιότερος στον ένα αλλά και να εξελιχθεί ταχύτερα στον ‘υγιέστερο’. Δυστυχώς όμως δεν υπάρχει τρόπος να ξέρουμε τι θα συμβεί.
Παρατηρώ καθημερινά άλγος στον οφθαλμό μου. Πονά όταν το ανοιγοκλείνω ή το κινώ ενώ το βλέφαρό μου είναι κλειστό. Είναι ένδειξη για κερατόκωνο;
Παρότι δεν αποτελεί κοινό σύμπτωμα του κερατόκωνου, το “οφθαλμικό stress” μπορεί να οδηγήσει σε κόπωση του οφθαλμού με επακόλουθο το άλγος. Θα ήταν καλό να βεβαιωθείτε πως είναι σωστή η διόρθωσή σας.