Μεταμόσχευση κερατοειδούς
Τι ακριβώς είναι η μεταμόσχευση κερατοειδούς (κερατοπλαστική) και πότε πραγματοποιείται;
Ο κερατοειδής αποτελεί το παράθυρο του οφθαλμού και ουσιαστικά είναι ένας εκτεθειμένος χιτώνας. Υπάρχει λοιπόν πιθανότητα να προκληθεί κάποιο τραύμα ή μόλυνση σε εκείνον. Τραυματισμοί και παραμορφώσεις, εκτεταμένες μολύνσεις, προχωρημένος κερατόκωνος, θολερότητες ή ουλές, διάφορες κληρονομικές παθήσεις είναι κάποιες από τις βασικές αιτίες που οδηγούν στην λύση της κερατοπλαστικής (μεταμόσχευση κερατοειδούς – corneal transplantation / keratoplasty).
Στην μεταμόσχευση κερατοειδούς (κερατοπλαστική) ο κερατοειδής χιτώνας ή τμήμα εκείνου αντικαθίσταται από κερατοειδή κάποιου δότη (κατάλληλο μόσχευμα).
Τεχνικές
Ποιες είναι οι κυριότερες μέθοδοι μεταμόσχευσης κερατοειδούς (κερατοπλαστικής);
To τμήμα (πάχος) του μοσχεύματος αποτελεί κριτήριο για την επιλογή τεχνικής μεταμόσχευσης κερατοειδούς (κερατοπλαστικής). Υπάρχουν 2 μεγάλες κατηγορίες (καθεμιά περιλαμβάνει όμως και επιμέρους τεχνικές):
- μεταμόσχευση ολικού πάχους (ή διαμπερής κερατοπλαστική – PKP – penetrating keratoplasty): Όταν αντικαθίσταται ολόκληρο το πάχος του πάσχοντος κερατοειδούς. Η PKP είναι δυνατόν να πραγματοποιηθεί με τοπική αναισθησία και έχει αρκετά υψηλά ποσοστά επιτυχίας. Πρόκειται για μια υψηλού επιπέδου χειρουργική επέμβαση αφού απαιτεί επιδέξιους χειρισμούς (συρραφή του μοσχεύματος με πολύ λεπτά ράμματα) από τον οφθαλμίατρο χειρουργό
- μεταμόσχευση μερικού πάχους (τμηματική κερατοπλαστική): Η τεχνική χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις που κρίνεται προτιμότερο να αντικατασταθελι επιλεκτικά μόνο συγκεκριμένο τμήμα του πάσχοντος κερατοειδούς (π.χ. μόνο ένα κομμάτι του στρώματος). Τότε μιλάμε για μεταμόσχευση μερικού πάχους. Η κερατοπλαστική μερικού πάχους διακρίνεται σε άλλες 2 υποκατηγορίες: α. Πρόσθια τμηματική (ή μερικού πάχους) κερατοπλαστική (DALK – deep anterior lamellar keratoplasty, ALTK): αντικατάσταση μόνο των εξωτερικών στοιβάδων του κερατοειδούς. β. Οπίσθια τμηματική (ή μερικού πάχους) κερατοπλαστική (DSEK, DSAEK, DMEK) ή ενδοθηλιοπλαστική: πραγματοποίηση αντικατάστασης μόνο οπίσθιων στοιβάδων του κερατοειδούς
- κερατοπρόσθεση: τεχνική που χρησιμοποιείται κυρίως όταν παρατηρείται σοβαρότατη αμφοτερόπλευρη απώλεια όρασης (κερατοειδική τύφλωση) εξαιτίας κερατοπάθειας, ή όταν αποτύχει η λύση της ολικού πάχους μεταμόσχευσης κερατοειδούς. Στην κερατοπρόσθεση ένας τεχνητός (πλαστικός) κερατοειδής τοποθετείται μικροχειρουργικά στον οφθαλμό με στόχο να αντικαταστήσει τον προβληματικό κερατοειδή
Επιπλοκές
Υπάρχει πιθανότητα επιπλοκών σε μεταμόσχευση κερατοειδούς;
Συνήθως μια μεταμόσχευση κερατοειδούς είναι επιτυχής. Η περίπτωση αποτυχίας οφείλεται σε απόρριψη μοσχεύματος (ο οργανισμός αναγνωρίζει το μόσχευμα σαν ξένο σώμα και προσπαθεί να το αποβάλλει). Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την θόλωση του μοσχεύματος. Εφόσον η απόρριψη αντιμετωπιστεί έγκαιρα και σωστά, τότε στο 90% των περιπτώσεων η κατάσταση είναι αναστρέψιμη με ειδικά φάρμακα. Έτσι το μόσχευμα θα παραμείνει διαυγές και η διαδικασία μεταμόσχευσης κερατοειδούς θα χαρακτηριστεί επιτυχημένη.
Η διεγχειρητική απώλεια των ενδοθηλιακών κυττάρων και η πιθανή μετακίνηση του μοσχεύματος από την θέση του τις πρώτες μετεγχειρητικές ημέρες πρέπει πάντα να λαμβάνονται σοβαρά υπόψη.
Η κερατοπλαστική σχετίζεται με μεταμόσχευση ιστού και όχι οργάνου. Σε περίπτωση που ο νέος κερατοειδής δεν λειτουργήσει σωστά μπορεί τις περισσότερες φορές να επιχειρηθεί ξανά η επέμβαση χωρίς πρόβλημα. Στις περιπτώσεις που γίνεται μερική μεταμόσχευση κερατοειδούς κίνδυνος απόρριψης του μοσχεύματος πρακτικά δεν υπάρχει.
Άλλες επιπλοκές εκτός της απόρριψης του μοσχεύματος:
- μόλυνση
- φλεγμονή
- αιμορραγία
- αύξηση της ενδοφθάλμιας πίεσης
- εξωθητική αιμορραγία
Επειδή στην περίπτωση της μερικής μεταμόσχευσης η επέμβαση παραμένει εξωβολβική (δεν αφορά καθόλου την κοιλότητα του οφθαλμού) αλλά μόνο την οφθαλμική επιφάνεια οι επιπλοκές αυτές δεν αφορούν την μερική κερατοπλαστική.
Πιθανότητα απόρριψης
Πόσο πιθανή είναι η απόρριψη του μοσχεύματος από τον οργανισμό και ποιά είναι η συνηθισμένη ενδεδειγμένη μετεγχειρητική αγωγή;
Τα μοσχεύματα απορρίπτονται από τον οργανισμό αρκετά σπάνια. Στην περίπτωση του κερατόκωνου η πιθανότητα απόρριψης είναι κάτω από 5%. Ο λόγος που δεν απορρίπτονται συχνότερα είναι ότι τα ιστικά μοσχεύματα δεν έχουν αγγεία και ράβονται πάνω σε επίσης ανάγγειο ιστό.